16/05/2023 – Communiqué de presse commun de : TuiniersForum des Jardiniers (TFJ) – VITAL asbl – CCN Vogelzang CBN asbl
(Nederlandse tekst onderaan)
À une vitesse vertigineuse, la nature bruxelloise disparaît sous une couche de béton, ou sous un coup de pelleteuse. Malgré les nombreuses protestations, les permis d’urbanisme continuent à tomber. Les associations de protection de la nature comptent introduire des demandes de classement pour une série de perles naturelles. Les premières demandes introduites concernent le bois du Val d’Or à Woluwe-Saint-Lambert et le Meylemeersch à Anderlecht. La protection bénéficiera aux Bruxellois et contribuera à la réalisation des objectifs climatiques de la Région. C’est pourquoi les initiateurs de l’action demandent aux responsables politiques bruxellois d’apporter tout leur soutien à ces demandes.
Nord-est et sud-ouest : une action commune
Les asbl VITAL, en collaboration avec Bruxelles Nature, et CCN Vogelzang CBN ont introduit une demande de classement auprès d’Urban.brussels pour le bois du Val d’Or (6 ha) situé à Woluwe-Saint-Lambert et le Meylemeersch (13 ha) situé à Anderlecht. Les collèges des bourgmestres et échevins des communes respectives seront informés de la demande.
La Région bruxelloise entreprend actuellement la révision du Plan Régional d’Affectation du Sol (PRAS), dont la version actuelle date de 2001. Malheureusement, le nouveau PRAS ne sera prêt qu’en 2025 au plus tôt. Au rythme actuel de destruction des espaces ouverts et de la nature, de nombreux sites naturels auront disparu sous une couche de béton, ou suite à un coup de pelleteuse, d’ici 2025.
Une grande partie de la nature bruxelloise est menacée
Ces dossiers de demande de classement cadrent dans une action du collectif TuiniersForum des Jardiniers (TFJ). Le TFJ regroupe plusieurs comités d’action et associations naturalistes qui défendent ce qu’il reste à Bruxelles d’espaces ouverts, de sites naturels et d’arbres. En juillet de l’année dernière, le TFJ a lancé un Manifeste pour l’établissement d’un moratoire1 sur la destruction de la nature, qui compte aujourd’hui 64 signataires.
Malheureusement, pendant ce temps, le moulin des demandes de permis pour plus de béton et l’abattage des arbres continue de tourner. Pour les associations, introduire une demande de classement est une des pistes pour essayer de préserver des morceaux de nature bruxelloise unique. D’autres demandes de classement de sites menacés sont censées suivre.
Le bois du Val d’Or à Woluwe
Cette forêt urbaine s’est établie de manière tout à fait spontanée sur le site d’une ancienne carrière, par le biais d’un processus de colonisation naturelle du site par une végétation pionnière. Les arbres pionniers tels que les saules et les peupliers sont progressivement remplacés par des arbres à plus longue durée de vie tels que les chênes pédonculés et les frênes. Cet écosystème est d’une grande importance écologique et scientifique dans le contexte urbain de Bruxelles.
Le périmètre de cette forêt urbaine a le statut d’espace vert pour le Plan Régional d’Affectation du Sol (PRAS) et d’espace à haute valeur biologique sur la Carte d’évaluation biologique (CEB), mais il est à craindre qu’à terme, le bois du Val d’Or soit transformé en un parc public banal et artificiel et souffrira des mêmes maux que la plupart des parcs publics bruxellois, à savoir leur dépendance à l’égard des plantations artificielles. La plupart des parcs publics laissent peu de place au processus de régénération naturelle spontanée et à la succession végétale. Avec le dossier de classement, l’asbl espère sauvegarder cet écosystème ainsi que ses processus uniques, afin de s’en inspirer pour engager une transition dans la gestion des espaces boisés bruxellois
Le Meylemeersch à Anderlecht
La Meylemeersch est une vallée latérale de la vallée du Vogelzangbeek où 33 ha du paysage sont classés et 17 ha ont le statut de réserve naturelle. Après la disparition de l’activité agricole, la nature a reconquis la vallée. La grande variété d’habitats différents, tels que les prairies fleuries, les étangs, les anciens vergers et les zones boisées, a permis le développement d’une riche biodiversité. Les terrains au Meylemeersch appartiennent à Citydev, à l’ULB et à la Régie des Bâtiments et sont destinés au développement de l’industrie urbaine. Un plan directeur a été approuvé par le conseil d’administration de Citydev à la fin du mois de mars. Il prévoit la construction d’un nouveau bâtiment pour l’institut national de santé Sciensano, le développement d’un parc de PME « Good Food » et des projets d’agriculture urbaine. Les espèces sauvages actuellement présentes ont peu d’avenir.
Un combat contre la montre
La lutte contre le changement climatique et la préservation de la biodiversité constituent un objectif majeur de la révision du PRAS. Pour y parvenir, la nature est notre meilleure alliée. Dans le nouveau PRAS, les sites à forte biodiversité qui contribuent à la trame verte bénéficieront d’une meilleure protection.
Les dossiers de classement que nous avons déposés feront malheureusement l’objet d’une longue procédure et n’offrent entre-temps aucune garantie de préservation de la biodiversité unique des deux sites. En attendant, nous espérons que ces dossiers attireront l’attention sur la valeur exceptionnelle de ces sites, ainsi que de tous les sols et nature vivants restants de la Région et nous appelons tous les politiciens bruxellois à soutenir le classement de ceux-ci et à suspendre les projets en cours.
Ainsi, nos actions contribueront à atteindre les objectifs fixés par le Gouvernement pour le nouveau PRAS.
1 https://www.tuiniersforumdesjardiniers.be/wp-content/uploads/2022/07/20220714_manifeste-moratoire_FR.pdf
16/05/2023
Gezamenlijk persbericht van: TuiniersForum des Jardiniers (TFJ) – VITAL asbl – CCN Vogelzang CBN
Vanwege de toenemende bedreiging van de natuur in Brussel vragen natuurverenigingen de bescherming van: Het Gulledellebos in Sint-Lambrechts-Woluwe & De Mijlemeers in Anderlecht
In ijltempo verdwijnt de Brusselse natuur onder een laag beton of onder een graafmachine. Ondanks talloze protesten regent het nog steeds bouwvergunningen. Natuurverenigingen plannen om de bescherming aan te vragen van een reeks natuurpareltjes. De eerste aanvragen werden ingediend voor het Gulledellebos in Sint-Lambrechts-Woluwe en de Mijlemeers in Anderlecht. De bescherming van deze sites zal de Brusselaars ten goede komen en bijdragen tot de verwezenlijking van de klimaatdoelstellingen van het Gewest. De initiatiefnemers roepen de Brusselse politici op om deze dossiers ten volle te ondersteunen.
Noordoost en Zuidwest: een gezamenlijke actie
De vzw’s VITAL, in samenwerking met Brussel Natuur, en CCN Vogelzang CBN hebben een beschermingsaanvraag ingediend bij Urban Brussels voor het Gulledellebos (6 ha) gelegen in Sint-Lambrechts-Woluwe en de Mijlemeers (13 ha) gelegen in Anderlecht. De Colleges van Burgemeester en Schepenen van de respectievelijke gemeenten worden op de hoogte gebracht van de aanvraag.
Het Brussels Gewest plant momenteel de herziening van het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP) waarvan de huidige versie dateert van 2001. Spijtig genoeg zal de herziening maar ten vroegste klaar zijn tegen 2025. Tegen het huidige ritme van vernieling van open ruimte en natuur zullen vele natuurlijke sites tegen die datum onder een laag beton verdwenen zijn of het slachtoffer zijn geworden van een graafmachine
Een groot deel van de Brusselse natuur is vogelvrij
De dossiers zijn tot stand gekomen in het kader van een gezamenlijke actie van het collectief TuiniersForum des Jardiniers (TFJ). Het TFJ groepeert meerdere actiecomités en natuurverenigingen die zich actief inzetten voor de verdediging van wat er nog rest aan Brusselse open ruimte, natuurlijke sites en bomen. In juli vorig jaar lanceerde het TFJ een Manifest1 voor het instellen van een moratorium op het vernietigen van open ruimte en natuur en ondertussen telt het manifest 64 ondertekenaars.
Spijtig genoeg blijft de molen van vergunningsaanvragen voor meer beton en het kappen van bomen verder draaien. Voor veel verenigingen is de aanvraag tot bescherming van stukjes unieke Brusselse natuur één van de middelen om ze veilig te stellen voor de toekomst.
Het Gulledellebos in Woluwe
Dit stadsbos heeft zich volledig spontaan ontwikkeld op de site van een oude steengroeve, via het proces van natuurlijke kolonisatie van het terrein door pioniervegetatie. De pioniersbomen zoals wilgen en populieren zijn er nog aanwezig maar worden langzaam vervangen door bomen met een langere levensduur zoals zomereiken en essen. Dit ecosysteem is van groot ecologisch en wetenschappelijk belang in de stedelijke context van Brussel, met name voor de consolidatie van het groene netwerk, de genetische evolutie van boomsoorten en de genetische uitwisselingen met andere ecosystemen in Woluwe.
De perimeter van het bos heeft het statuut van groene ruimte (GBP), terwijl het een zone is van « hoge biologische waarde » op de biologische waarderingskaart van Leefmilieu Brussel (BWK). De vrees bestaat echter dat het Gulledellebos mettertijd zal worden omgevormd tot een banaal en kunstmatig openbaar park en zal lijden onder dezelfde kwalen als de meeste openbare parken in Brussel, namelijk hun afhankelijkheid van kunstmatige beplanting. De meeste openbare parken laten weinig ruimte voor het proces van spontane natuurlijke regeneratie van vegetatieopvolging, wat nochtans bijdraagt tot de veerkracht van de vegetatie. Met het beschermingsdossier hoopt de vzw dit uniek ecosysteem veilig te stellen.
De Mijlemeers in Anderlecht
De Mijlemeers is een zijvallei van de Vogelzangbeekvallei waar 33 ha van het landschap beschermd is en 17 ha het statuut heeft van natuurreservaat. Na het teloorgaan van de kleinschalige landbouwactiviteit heeft de natuur het gebied heroverd. Door de grote afwisselingen van verschillende habitats zoals open grasveld, poelen, oude boomgaarden en beboste zones heeft er zich een rijke biodiversiteit ontwikkeld. De terreinen van de Mijlemeers zijn eigendom van Citydev.brussels, ULB en de Regie der Gebouwen en hun bestemming is volgens het GBP de ontwikkeling van stedelijke industrie. Einde maart werd door de Raad van Bestuur van Citydev een masterplan goedgekeurd. De plannen voorzien in een nieuwbouw voor het nationale gezondheidsinstituut Sciensano, de uitbouw van een KMO park “Good Food” en projecten van stadslandbouw. Voor de wilde soorten die er nu aanwezig zijn is er nog weinig toekomst.
Een strijd tegen de klok
Belangrijke doelstellingen die de basis vormen voor de herziening van het GBP zijn de strijd tegen de klimaatverandering en het behoud van de biodiversiteit. De sites met een hoge biodiversiteit die bijdragen tot het groene netwerk zullen in de toekomst een betere bescherming genieten. Spijtig genoeg zal het nieuwe GBP maar klaar zijn tegen ten vroegste 2025. Met het huidige tempo van de vernietiging van open ruimte en natuur zullen veel natuurlijke sites tegen 2025 onder een laag beton verdwenen zijn.
De beschermingsaanvragen die we hebben ingediend zullen spijtig genoeg een lange procedure doorlopen en bieden ondertussen geen garantie op het behoud van de unieke biodiversiteit van beide sites. We hopen met deze dossiers ondertussen de aandacht te vestigen op de uitzonderlijke waarde van deze gebieden, evenals op de waarde van alle resterende gronden en natuur, en roepen alle Brusselse politici op om de bescherming te steunen en alle projecten die in de pijplijn zitten on hold te zetten.
Op die manier zullen onze acties bijdragen tot het halen van de doelstellingen die door de Regering voor het nieuwe GBP werden vastgelegd.
1 https://www.tuiniersforumdesjardiniers.be/wp-content/uploads/2022/07/20220714_manifeste-moratoire_NL.pdf